Huyết áp - Đôi điều cần biết

Bs Lê Nguyễn

I> KHÁI NIỆM
Huyết áp là chỉ số áp lực được đo ở động mạch của người
Huyết áp động mạch có 02 chỉ số : huyết áp tối đa ( HA tâm thu) & huyết áp tối thiểu (HA tâm trương)
Chỉ số huyết áp bình thường ở người giao động

• Huyết áp tối đa : 90-135mmHg
• Huyết áp tối thiểu : 60-85mmHg

Chỉ số huyết áp phụ thuộc vào

• Sức bóp của tim
• Thể tích dịch trong lòng mạch máu
• Thành mạch và các cơ chế thần kinh điều hòa vận mạch

II> NHỮNG THAY ĐỔI SINH LÝ CỦA HUYẾT ÁP 

1. Giới và tuổi: 

• Nữ giới có huyết áp thấp hơn ở nam giới khoảng 5 mmHg
• Trẻ em huyết áp  thấp nhiều so với áp thấp người lớn.
• Người già huyết áp cao hơn người lớn từ 10– 20mmHg.

2. Sinh hoạt

Khi lao động, khi gắng sức hay nín thở huyết áp tăng lên. Cần nghỉ ngơi 10-15 phút huyết áp sẻ về bình thường

3. Tư thế

Ở tư thế đứng huyết áp cao hơn tư thế nằm khoảng 10 - 20mmHg.

4. Ảnh hưởng của kinh nguyệt và thai ngén. 

• Trước khi có kinh huyết áp hơi tăng
• Khi có thai huyết áp tăng
• Sau khi đẻ huyết áp giảm  rồi trở lại bình thường.

5. Ảnh hưởng của tiêu hoá

• Ngay sau khi ăn huyết áp tăng. 
• Khi thức ăn tiêu hoá thì huyết áp giảm.

6. Ảnh hưởng của thần kinh 

Cảm xúc nhiều, lao động trí óc căng thẳng, sự lo lắng, đều làm tăng huyết áp

7. huyết áp thay đổi tuỳ theo nơi đo: 

Ví dụ huyết áp động mạch cánh tay, hai bên có thể chênh lệch nhau 5mmHg. Huyết áp ở động mạch khoeo cao từ 20mmHg đến  40mmHg so với huyết áp động mạch cánh tay.

III> THẾ NÀO LÀ TĂNG HUYẾT ÁP?

1. Tăng huyết áp 
Một người được gọi là tăng huyết áp sau khi đã loại trừ các yếu tố sinh lý trên và có trị số huyết áp sau

• Huyết áp tối đa từ 140mmHg trở lên
• Và hay huyết áp tối thiểu từ 85mmHg trở lên

2. Các nguyên nhân gây tăng huyết áp

• Vô căn : 85% trường hợp tăng huyết áp ở người lớn tuổi là vô căn. Người ta thấy cùng với sự suy giảm chức năng của các cơ quan : tim,mạch máu,thận...góp phần đưa đến tăng huyết áp.
• Tăng huyết áp ở người trẻ : ngược lại, tăng huyết áp trên những bệnh nhân trẻ (<35 tuổi) thường có nguyên nhân và gây nên tăng huyết áp cơn,khó kiểm soát nên cần phải tìm nguyên nhân. Một số nguyên nhân thường gặp là :

1. Bệnh lý chủ mô thận
2. Bệnh lý mạch máu thận
3. U tuyến thượng thận
4. Các bệnh lý nội tiết

IV> THẾ NÀO LÀ TỤT HUYẾT ÁP?
1. Tụt huyết áp
Một người được gọi là tụt huyết áp khi :

• Huyết áp tối đa <90mmHg
• Và / hoặc huyết áp tối thiểu < 60mmHg

2. Nguyên nhân tụt huyết áp

• Mất máu
• Mất nước : tiêu chảy, sốt,...
• Suy tim
• Nhiễm trùng máu
• Bệnh nội khoa khác : xơ gan nặng,...

V> LỜI KHUYÊN

1. Huyết áp con người dao động do những nguyên nhân kể trên nên việc xác định huyết áp bệnh thì phải loại trừ những yếu tố trên
2. Tăng huyết áp của mỗi người khác nhau. Khi xác định tăng huyết áp cần xác định nguyên nhân, mức độ của tăng huyết áp để chọn cách điều trị phù hợp.
3. Việc điều trị tăng huyết áp là điều trị suốt đời chứ không phải là đợi khi nào thấy huyết áp cao mới uống. Điều này rất nguy hiểm bởi tai biến cấp tính cũng như những biến chứng âm thầm xảy ra.
4. Thuốc điều chỉnh huyết áp cũng khác nhau tuỳ giai đoạn. Do vậy,cần nên theo dõi liên tục của bác sỹ chuyên khoa chứ không phải cứ thế uống mãi.
5. Tụt huyết áp nếu có phải tìm nguyên nhân chứ không như thói quen phổ biến là cứ truyền dịch như ở các phòng mạch nhiều nơi. Cần phải xem lai : 1- Có tụt huyết áp thật sự hay không?. 2- Nguyên nhân?
6. Phân biệt tăng huyết áp với cao huyết huyết áp. Tăng huyết áp là bệnh lý còn huyết áp cao( hay cao huyết áp) chưa hẳn là bệnh. Trị số huyết áp bình thường như bảng qui định trên là đa số. Tuy nhiên, một số trường hợp cá biệt huyết áp có thể cao hơn hay thấp hơn mà vẫn là bình thường. Trong trường hợp này khó xác định chính xác cần thời gian và đánh giá của bác sỹ.

Chúc bà con khoẻ